Μια νέα Καναδέζικη έρευνα ανακάλυψε πως η ανάγνωση σύντομων διηγημάτων βοηθάει στην άνεση με τα ασαφή ή αφηρημένα νοήματα.
Έχετε θέματα με τις αφηρημένες έννοιες; Είναι ένα συχνό φαινόμενο και όμως πηγή τόσων επικοινωνιακών προβλημάτων. Πολλές φορές ο ψυχαναγκασμός της γρήγορης κατανόησης (του προφορικού λόγου) οδηγεί σε συμπεράσματα της στιγμής, άκαμπτο και ανελαστικό τρόπο σκέψης (μη δημιουργικό) αλλά και σε λάθος αποφάσεις. Ευτυχώς, μια νέα έρευνα προσφέρει το αντίδοτο σε αυτήν την εγκεφαλική δυσλειτουργία. Διαβάστε διηγήματα!
Μια ομάδα τριών ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο, κατευθυνόμενη υπό την εποπτεία του ψυχολόγου Maja Djikic, αναφέρει πως οι άνθρωποι που έχουν μόλις διαβάσει ένα σύντομο διήγημα έχουν μικρότερη ανάγκη αυτού που αποκαλείται ως «γνωστική ακρίβεια». Συγκρινόμενοι με τους συνομηλίκους τους που είχαν μόλις διαβάσει ένα δοκίμιο, παρατηρήθηκε μεγαλύτερη άνεση με αφηρημένα και μη ταξινομημένα νοήματα, πράγμα που προμηνύει τόσο εκλεπτυσμένη όσο και δημιουργική σκέψη.
«Η έκθεση στην λογοτεχνία» γράφουν οι ερευνητές στο περιοδικό Creativity Journal «προσφέρει περισσότερες πιθανότητες στους ανθρώπους να ανοίξουν το μυαλό τους».
Ο Djikic και οι συνεργάτες του περιγράφουν ένα πείραμα στο οποίο συμμετείχαν 100 φοιτητές του πανεπιστημίου του Τορόντο. Εφόσον έφτασαν στο εργαστήριο οι φοιτητές, ξεκίνησαν να διαβάζουν είτε ένα από τα οχτώ διηγήματα που υπήρχαν είτε ένα από τα οχτώ δοκίμια. Τα διηγήματα ήταν από συγγραφείς όπως οι Wallace Stegner, Jean Stafford και Paul Bowles, ενώ τα δοκίμια ήταν των εξίσου επιφανών George Bernard Shaw και Stephen Jay Gloud.
Κατόπιν, ο κάθε φοιτητής συμπλήρωσε μια φόρμα στην οποία καλούταν να περιγράψει τη συναισθηματική του ανάγκη για σιγουριά και σταθερότητα. Οι απόψεις τους ανασύρθηκαν μέσα από απαντήσεις τύπου: «Δεν μου αρέσουν οι αβέβαιες περιπτώσεις» και «Δεν μου αρέσουν οι απαντήσεις που μπορούν να απαντηθούν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους». Όσοι διάβασαν τη σύντομη ιστορία είχαν ιδιαίτερα χαμηλό σκορ σε αυτό το τεστ από όσους διάβασαν το δοκίμιο. Συγκεκριμένα, εξέφρασαν μικρότερη ανάγκη τάξης και μεγαλύτερη άνεση με την ασάφεια. Αυτό το φαινόμενο παρατηρήθηκε ιδιαίτερα ανάμεσα σε όσους δήλωσαν εντατικοί αναγνώστες τόσο φανταστικών διηγημάτων όσο και μη.
Πώς, λοιπόν, η Λογοτεχνία προάγει την άνεση με το άγνωστο; Ο Djikic και οι συνεργάτες του Keith Oatley και Mihnea Moldoveanu έχουν κάποιες ιδέες.
«Ο τρόπος σκέψης με τον οποίο εμπλέκεται ο αναγνώστης ενός μυθιστορήματος δεν τον οδηγεί απαραίτητα σε μία κρίση ή αυστηρή γνώμη», υπογραμμίζουν. Αυτό παρατηρούν ότι μειώνει την ανάγκη του αναγνώστη να καταλήξει σε ένα οριστικό συμπέρασμα.
«Επιπλέον», προσθέτουν, «ο αναγνώστης απορροφάει τρόπους σκέψης ακόμα και από χαρακτήρες που ίσως να μην συμπαθεί. Κάποιος μπορεί να συμπάσχει ακόμα και με τον χαρακτήρα Humbert Humbert από την Λολίτα, όσο προσβλητικό και αν ακούγεται αυτό. Αυτή η διπλή απελευθέρωση -να σκέφτεται κανείς για γεγονότα χωρίς να βιάζεται και χωρίς να βαρύνεται ο ίδιος από τις επιπτώσεις αλλά και το γεγονός πως σκέφτεται με διαφορετικούς τρόπους σκέψης- μπορεί να ανοίξει το μυαλό του αναγνώστη».
Οι ερευνητές ακόμα δεν έχουν ανακαλύψει πόσο μπορεί να διαρκέσει αυτή η επίδραση. Όμως η ανακάλυψή τους, η οποία αποδεικνύεται περίτρανα στους τακτικούς αναγνώστες, προτείνει πως τέτοιοι αναγνώστες ίσως τελικά «συνηθίσουν» σε αυτήν την λειτουργία αποκτώντας περισσότερους τρόπους σκέψης. «Είναι πιθανό μόνο μέσω μακροπρόθεσμης συσσώρευσης τέτοιων εμπειριών (ώστε να φτάσουν σε μια κρίσιμη μάζα) να μπορεί ο εγκέφαλος να επηρεάσει τις μετά-γνωστικές του λειτουργίες», συμπληρώνουν.
Αυτή τους η ανακάλυψη θα πρέπει να αποτελέσει για τους ανθρώπους μια «παύση ώστε να σκεφτούν σχετικά με τις επιδράσεις των περικοπών της παιδείας σε μαθήματα ανθρωπιστικά και τέχνης», όπως χαρακτηριστικά ο Djikic και οι συνεργάτες του περιγράφουν.
Εάν τα συμπεράσματά τους είναι σωστά φαίνεται ότι η λογοτεχνία είναι ένα από τα καλύτερα αντίδοτα στον απόλυτο τρόπο σκέψης του μαύρου και του άσπρου. Καθώς τι πιο εποικοδομητικό από μία φράση του τύπου «ήταν η καλύτερη και η χειρότερη στιγμή μαζί;»
Πηγές: www.psmag.com/blogs/news-blog/reading-literature-opens-minds-60021/
