Το 1996 οι αστρονόμοι επεδίωξαν να κάνουν κάτι εξαιρετικό. Κατεύθυναν το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble σε ένα μέρος του ουρανού που φαινόταν εντελώς μαύρο και κενό, μακριά από οποιονδήποτε πλανήτη, αστέρια και γαλαξίες. Αυτή η περιοχή ήταν κοντά στην Μεγάλη Άρκτο και το σημείο του ουρανού δεν ήταν μεγαλύτερο από έναν κόκκο άμμου πάνω στο χέρι μας.
Αυτή ήταν μια ριψοκίνδυνη κίνηση από τους επιστήμονες, δεδομένου ότι ο χρόνος παρατήρησης σε αυτό το τηλεσκόπιο έχει πολύ μεγάλη ζήτηση, ενώ παράλληλα υπήρχαν αρκετές αμφιβολίες αν θα έπρεπε να σπαταλήσουν αυτόν τον χρόνο προσπαθώντας να δουν το απόλυτο τίποτα. Υπήρχε, δηλαδή, πραγματικός κίνδυνος ότι οι εικόνες που θα επέστρεφε ο δορυφόρος θα ήταν τόσο μαύρες όσο και το σημείο που στόχευαν οι επιστήμονες.
Παρ’ όλα αυτά, άνοιξαν το τηλεσκόπιο και σιγά-σιγά, κατά τη διάρκεια δέκα ημερών, φωτόνια, τα οποία ταξίδευαν για περισσότερα από δεκατρία δισεκατομμύρια χρόνια, τελικά τερμάτισαν το ταξίδι τους στον ανιχνευτή του πιο ισχυρού τηλεσκοπίου της ανθρωπότητας. Τα αδύναμα σήματά τους συλλέγονταν ένα προς ένα.
Όταν τελικά οι ερευνητές έκλεισαν το τηλεσκόπιο και οι εικόνες υποβλήθηκαν σε επεξεργασία, ανιχνεύθηκε το φως από τρεις χιλιάδες γαλαξίες, πράγμα το οποίο ίσως αποτελεί μία από τις πιο βαθιές και συγκινητικές εικόνες σε όλη την ανθρώπινη ιστορία. Κάθε σημείο, κηλίδα ή κουκίδα ήταν ένας ολόκληρος γαλαξίας, και ο κάθε γαλαξίας περιέχει εκατοντάδες δισεκατομμύρια αστέρια.
Αργότερα, το 2004, το επιχείρησαν ξανά. Αυτή τη φορά κατεύθυναν το τηλεσκόπιο προς μια περιοχή κοντά στον αστερισμό του Ωρίωνα. Άνοιξαν τον φωτοφράκτη για περισσότερες από 11 μέρες και τετρακόσιες πλήρεις περιφορές γύρω από τη Γη, χρησιμοποιώντας ανιχνευτές με αυξημένη ευαισθησία και φίλτρα που επέτρεπαν τον εντοπισμό περισσότερου φωτός απ’ ότι ποτέ πριν. Πάνω από δέκα χιλιάδες γαλαξίες εμφανίστηκαν σε αυτό που έγινε γνωστό ως “Εξαιρετικά Βαθύ Πεδίο” (Ultra Deep Field). Μια εικόνα που αντιπροσωπεύει το απώτατο σημείο που έχουμε δει ποτέ στο σύμπαν.
Τα φωτόνια από αυτούς τους γαλαξίες έφυγαν όταν το σύμπαν ήταν μόλις πεντακόσια εκατομμύρια χρόνων. Και δεκατρία δισεκατομμύρια χρόνια αργότερα, τελείωσαν το μακρινό τους ταξίδι σαν ένα μικρό σήμα στον ανιχνευτή του τηλεσκοπίου. Αυτοί οι γαλαξίες, ενώ στέκονται εντελώς ακίνητοι, απομακρύνονται από μας σε ορισμένες περιπτώσεις γρηγορότερα και από την ταχύτητα του φωτός. Ο χρόνος διαστήματος ανάμεσα σε μας και οτιδήποτε άλλο μεγαλώνει από λεπτό σε λεπτό, ωθώντας τους γαλαξίες σε απόσταση μεγαλύτερη από σαράντα επτά δισεκατομμύρια έτη φωτός. (2:30 στο βίντεο που ακολουθεί)
Εξαιτίας της διαστολής του Σύμπαντος, όσο πιο μακριά είναι κάτι από εμάς, τότε το φως που εκπέμπει είναι ολοένα και πιο κόκκινο, ενώ φαίνεται να κινείται και ταχύτερα. Ο Edwin Powell Hubble ανακάλυψε όλα αυτά μετρώντας την μετατόπιση του χρώματος πολλών γαλαξιών προς το κόκκινο, και αποτελεί ένα μέτρο που εξαρτάται όχι μόνο από την ταχύτητα, αλλά και από την απόσταση.
Πρόσφατα, οι επιστήμονες έβαλαν το κερασάκι στην τούρτα. Χρησιμοποιώντας τις μετρηθείσες κόκκινες μετατοπίσεις όλων των γαλαξιών, έφτιαξαν ένα τρισδιάστατο μοντέλο του “Εξαιρετικά Βαθέος Πεδίου”. Έτσι φαίνεται όταν εφαρμόζουμε τις αποστάσεις των γαλαξιών στη σημαντικότερη εικόνα που λήφθηκε ποτέ. (3:10 στο βίντεο)
Υπάρχουν πάνω από 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες στο σύμπαν. Ο αριθμός, βέβαια, δεν σημαίνει και πολλά για μας από τη στιγμή που δεν υπάρχει καμία επαφή με άλλους γαλαξίες. Το μυαλό μας δεν μπορεί με ακρίβεια να δει αυτά τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις. Ωστόσο, όταν δούμε το τρισδιάστατο μοντέλο και αναλογιστούμε το ευρύτερο πλαίσιο για το πώς δημιουργήθηκε, και όταν πραγματικά καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό, αμέσως θα αποκτήσουμε την προοπτική
Κατευθύναμε το πιο ισχυρό τηλεσκόπιο που κατασκευάστηκε ποτέ από τον άνθρωπο στο απόλυτο τίποτα, για κανένα λόγο παρά μόνο γιατί ήμασταν περίεργοι, και ανακαλύψαμε ότι καταλαμβάνουμε ένα πολύ μικρό μέρος στον ουρανό.
Παρακολουθήστε σε HD και πλήρη οθόνη την πορεία του ισχυρού τηλεσκοπίου, καθώς και τις εικόνες που σύλλεξε. (σε αγγλική απόδοση).
