Νέα Γερμανική έρευνα αποδεικνύει πως ένα σκοτεινό δωμάτιο ενθαρρύνει την ελευθερία της σκέψης και εμπνέει την καινοτομία.
Υπάρχουν στιγμές που όλοι θέλουμε να σβήσουν τα φώτα. Κάποιες από αυτές, σύμφωνα με την νέα έρευνα, είναι όταν θέλουμε να σκεφτούμε δημιουργικά.
«Το σκοτάδι ελαχιστοποιεί τους πνευματικούς περιορισμούς και προωθεί την δημιουργικότητα», λένε η Anna Steidle του Πανεπιστημίου της Στουτγάρδης και η Lioba Werth του Πανεπιστημίου του Χόχενχάϊμ. «Ένα ελάχιστα φωτισμένο δωμάτιο» εξηγούν στο περιοδικό Environmental Psychology, «προκαλεί ένα συναίσθημα ελευθερίας, αυτοδιάθεσης και μειώνει τις αναστολές, στοιχεία τα οποία αυξάνουν την καινοτόμο σκέψη».
Οι δύο επιστήμονες περιγράφουν έξι πειράματα που αποδεικνύουν την υπόθεσή τους με το βασικότερο όλων να περιλαμβάνει 114 γερμανούς φοιτητές να κάθονται σε δυάδες ή τριάδες σε έναν χώρο ειδικά σχεδιασμένο ώστε να προσομοιώνει ένα γραφείο.
Το δωμάτιο φωτιζόταν από φωτιστικά που κρέμονταν από την οροφή και φώτιζαν το κάθε γραφείο. Η ποσότητα του φωτισμού δεν ήταν σταθερή, καθώς άλλοι φοιτητές δέχονταν 150 lux (χαμηλός φωτισμός), άλλοι 500 lux (ο ενδεδειγμένος φωτισμός γραφείου) και άλλοι 1500 lux (υπερβολικά δυνατός φωτισμός).
Εφόσον εγκλιματίστηκαν για περίπου 15 λεπτά, οι συμμετέχοντες ξεκίνησαν να δουλεύουν σε αυτό που οι ερευνήτριες περιέγραψαν ως «4 προβλήματα διορατικής δημιουργικότητας που χρησιμοποιούνται συνήθως στον τομέα της έρευνας της δημιουργικότητας. Αυτά τα προβλήματα προϋποθέτουν πως ο επίδοξος λύτης τους αλλάζει τον τρόπο σκέψης του, έτσι ώστε να βρει τη βέλτιστη λύση».
Εφόσον τους παραχωρήθηκε χρόνος 2 λεπτών για κάθε πρόβλημα, οι συμμετέχοντες αξιολόγησαν το πόσο ελεύθεροι ένιωθαν από περιορισμούς. Σημείωσαν τον βαθμό στον οποίον ένιωθαν να ελέγχονται εξωτερικά και δήλωσαν τον βαθμό αυτοπεποίθησης που ένιωθαν εκείνη την στιγμή.
Τα αποτελέσματα: Όσοι είχαν πιο χαμηλό φωτισμό, απάντησαν πολύ περισσότερα προβλήματα σωστά, ενώ ένιωθαν και πολύ πιο ελεύθεροι και πιο σίγουροι για τον εαυτό τους από όσο οι συμμετέχοντες με τον ιδιαίτερα έντονο φωτισμό. Οι συμμετέχοντες στον ενδεδειγμένο φωτισμό δεν είχαν μεγάλες διαφορές σε κάθε τομέα από όσους είχαν έντονο φωτισμό.
«Τα ευρήματα αυτά υπονοούν πως ο πιο χαμηλός φωτισμός λαμβάνεται ως έλλειψη περιορισμών από των εγκέφαλο, πράγμα το οποίο βελτιώνει την δημιουργική σκέψη», λένε οι ερευνήτριες.
Δεν έχετε διακόπτη για να χαμηλώσετε τον φωτισμό; Μην στεναχωριέστε. Άλλα πειράματα απέδειξαν πως απλά και μόνο η ύπαρξη σκότους σε ένα δωμάτιο –όπως για παράδειγμα να περιγράφεται, για πέντε λεπτά σε απόλυτο σκοτάδι, μια εμπειρία σας και πώς σας έκανε να νιώσετε- βοηθάει τη δημιουργικότητα. Συμμετέχοντες του πειράματος που έκαναν αυτό μόνο, σχεδίασαν πιο πρωτότυπες εικόνες εξωγήινων από όσους συμμετέχοντες είχαν το ίδιο θέμα σχεδίασης σε πιο δυνατό φωτισμό.
Ωστόσο, η καινοτομία σχετικά με την δημιουργικότητα του εγκεφάλου στο σκοτάδι δεν αποδείχτηκε ολότελα αληθής. Σε ένα άλλο πείραμα, οι ερευνητές ανακάλυψαν πως «η δημιουργικότητα ως απόρροια του σκοταδιού, εξαφανίστηκε όταν ο φωτισμός αντικαταστάθηκε από έμμεσο φωτισμό».
Σε αυτό το πείραμα, ο φωτισμός προερχόταν από ένα φωτιστικό σύστημα, το οποίο φώτιζε την οροφή και τους γύρω τοίχους του δωματίου αντί να φωτίζει άμεσα τον συμμετέχοντα και το γραφείο του. Υπό αυτές τις συνθήκες, η έλλειψη φωτός δεν έδωσε την αίσθηση της ελευθερίας οπότε δεν κινητοποιήθηκε και η δημιουργικότητά τους.
Επιπλέον, οι ερευνητές παρατήρησαν πως η καινοτομία αποτελείται από δύο διαφορετικές φάσεις: Την σύλληψη μιας ιδέας και κατόπιν, την ανάλυση και εφαρμογή της. Το τελευταίο απαιτεί αναλυτική σκέψη και σε ένα τελικό πείραμα, οι συμμετέχοντες τα πήγαν καλύτερα σε αυτήν την διαδικασία σε ένα έντονα φωτισμένο δωμάτιο από όσο σε ένα λιγότερο φωτισμένο.
