Αρχύτας ο Ταραντίνος ο Έλληνας Επιστήμων, που κατασκεύασε το πρώτο αεριωθούμενο αεροπλάνο στην ιστορία και «έφερε» τη «βιομηχανική» επανάσταση πολύ νωρίτερα από την ώρα που επρόκειτο να γίνει στο μέλλον, έστω και αν έζησε εκατοντάδες χρόνια πριν.
Άγνωστος για τους περισσότερους ανθρώπους, αφού δεν υπάρχει γι αυτόν αναφορά ούτε στα σχολικά μας βιβλία, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα μυαλά που ανέδειξε ποτέ η Ελλάδα στην ιστορία της. Αναφερόμενος ως ο τελευταίος των Πυθαγορείων, γεννήθηκε στον Τάραντα το 428πΧ, ενώ σκοτώθηκε σε τραγικό ναυάγιο στην Αδριατική θάλασσα, το 366πΧ.
Πολύπλευρη προσωπικότητα, εκλέχτηκε 7 συνεχόμενες φορές στρατηγός και ουδέποτε ηττήθηκε σε μάχη. Η διακυβέρνηση του μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μία εφαρμογή της πυθαγόρειας ηθικής στην πολιτεία. Η πολιτεία του Αρχύτα δεν στηριζόταν στην ισότητα των μέτρων και των σταθμών, αλλά στην γεωμετρική ισότητα, που συνδέεται με την δικαιοσύνη και τη λογιστική.
Αξιοσημείωτες είναι και οι παιδαγωγικές του αντιλήψεις, σύμφωνα με τις οποίες η μάθηση προέρχεται από τη μεθοδολογία της μετάδοσης γνώσεων και της δημιουργικής ανακάλυψης. Ερεύνησε το πρόβλημα των μουσικών τόνων και διέκρινε τρία γένη μουσικών συμφωνιών : το εναρμόνιο, το χρωματικό και το διατονικό, που ταυτίζονται με τους τρεις μέσους : τον αριθμητικό, τον γεωμετρικό και τον αρμονικό (αντίστροφον), ενώ αιτιολόγησε την παραγωγή των ήχων ως απόρροια της σύγκρουσης των σωμάτων. Ήταν ακόμα φιλόσοφος , αστρονόμος, είχε έφεση στα μαθηματικά αλλά το σημαντικότερο ήταν η ιδιοφυΐα και η ανεξάντλητη εφευρετικότητά του στη μηχανική.. Στα μηχανικά προβλήματα του Αριστοτέλη είναι φανερή η επίδραση των αντίστοιχων εργασιών του Αρχύτα. Πρώτος αυτός ανακάλυψε την τροχαλία τον κοχλία (τη βίδα) τη παιδική ροκάνα και πιθανόν να γνώριζε την χρήση των πολύσπαστων. Είχε την τιμή να είναι μαθητής του Πλάτωνα και έγινε ιδιαίτερα γνωστός, όταν ως κυβερνήτης του Τάραντα προσέφερε σε αυτόν προστασία, εξαιτίας του κατατρεγμού του από το Διονύσιο των Συρακουσών. Ήταν επίσης δάσκαλος του Ευδόξου του Κνίδιου.
Το γεγονός όμως που τον καθιστά αθάνατο στην ιστορία, είναι η πνευματώδης λύση ενός εκ των τριών γνωστών προβλημάτων της αρχαιότητας που δεν είναι δυνατόν να λυθούν μόνο με κανόνα και διαβήτη. Πρόκειται για το Δήλιο πρόβλημα (ο Διπλασιασμός, δηλαδή, του κύβου), το οποίο συνίσταται στην κατασκευή ενός κύβου με διπλάσιο όγκο από ένα γνωστό κύβο πλευράς α. Ο απλός διπλασιασμός του μήκους της ακμής του κύβου οδηγεί σε οχταπλασιασμό του όγκου. Έδωσε την επίλυση θεωρώντας 3 στερεά, τον ορθό κανονικό κύλινδρο ,τον ορθό κυκλικό κώνο και το στερεό που παράγεται, αν ο κύκλος στραφεί γύρω από μία εφαπτομένη του. Το γεγονός αυτό, αποδεικνύει τη μεγάλη εξοικείωσή του με τα σχήματα. Εφηύρε ακόμα μια μέθοδο επίλυσης της τετραγωνικής ρίζας.
Το πιο αξιομνημόνευτο από τα μηχανεύματα του όμως είναι η κατασκευή της πρώτης ιπτάμενης μηχανής στην γνωστή ιστορία. Την ονόμασε περιστερά ή πετομηχανή και λειτουργούσε με ένα σύστημα αεροπροώθησης. Αποτελούταν από ένα αλλά ισχυρό κέλυφος που είχε την μορφή περιστεριού και έφερε εσωτερικά την κύστη ενός μεγάλου ζώου. Η μηχανή αυτή, στο πείραμα του πέταξε 200 μέτρα αλλά όταν έπεσε στη γη δεν μπόρεσε να ξανασηκωθεί. Πιθανόν να πετούσε χάρις έναν μηχανισμό συμπίεσης αέρα, όπως επισημαίνει ο Χ. Λάζος στο βιβλίο του. Εδώ παρατηρείται μια πρώιμη χρήση, της δύναμης του αέρα γεγονός το οποίο έχει καταγραφεί και έχει διασωθεί στη φιλολογική γραμματεία.
Πρέπει να σημειωθεί τέλος, ότι δίχως αυτόν, κινητήρες εσωτερικής καύσης, ατμομηχανές, ανυψωτικά μηχανήματα, εργοστάσια και γενικά ότι άλλο επίτευγμα συναρμολογείται με κοχλίες ή και βίδες δεν θα μπορούσε να υπάρξει. Ας μην αγνοούμε επομένως, αυτόν που τις ανακάλυψε…
Πηγές: Χρήστος Δ. Λάζος Μηχανική και Τεχνολογία στην αρχαία Ελλάδα εκδόσεις αίολος, Δημήτρης Τσιμπουράκης Η γεωμετρία στην αρχαία Ελλάδα εκδόσεις ατροπός
Έρευνα για το Pygmi.gr: Παναγιώτης Χατζόπουλος, Φοιτητής Μηχανολογίας
Leave a Reply