Περιεχόμενα:
- Η ιστορία της Κάνναβης
- ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΝΝΑΒΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
- Ποια είναι τα οφέλη από την νομοθετική ρύθμιση
- Τι ισχύει στην Ευρώπη
- Οι πρώτες νόμιμες καλλιέργειες κλωστικής κάνναβης (Cannabis Sativa)
- Τι ισχύει στην περίπτωση της κανναβιδιόλης (CBD)
- Η ιστορία της Κάνναβης στην Ελλάδα
- Ινδική κάνναβη (Cannabis Indica)
Η ιστορία της Κάνναβης
Η Κάνναβη είναι ένα θεραπευτικό βότανο που μπορεί να βρεθεί σε όλα τα σημεία του πλανήτη. Χρησιμοποιείται ιατρικά από τα βάθη των αιώνων, ενώ υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που αποδεικνύουν πως η χρήση της χρονολογείται μέχρι και 5 ή 6 χιλιάδες χρόνια πίσω.
Tόσο η κατοχή, όσο και η χρήση της κάνναβης στην Ελλάδα, θεωρήθηκε απαγορευμένη από το 1936. Αυτή η απαγόρευση, συνέπεσε την ίδια χρονική περίοδο, που στην Αμερική, είχε ξεκινήσει μια ολόκληρη εκστρατεία εναντίον του φυτού, καθώς παρουσιαζόταν στο κοινό σαν κάτι που παρέσυρε στον θάνατο την νεολαία και χαρακτηριζόταν ως ένα σατανικό βότανο.
Αν και είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται να παρακολουθεί από θέση ουραγού τις διεθνείς εξελίξεις στην καλλιέργεια και χρήση της κλωστικής και της φαρμακευτικής κάνναβης -η οποία επιτρέπεται πλέον στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης- δεν παύει να προκαλεί ερωτηματικά η χρονική συγκυρία την οποία επέλεξε η τότε κυβέρνηση για να ανοίξει αυτή τη σοβαρή συζήτηση, σαν να ήθελε να στρέψει την προσοχή και τις εντυπώσεις μακριά από τα μείζονα θέματα της κοινωνίας.
Εξηγούν οι: δρ Ελένη Μαλούπα, διευθύντρια του Ινστιτούτου Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων «ΕΛΓΟ Δήμητρα», και η δρ Ελένη Τσαλίκη, εντεταλμένη ερευνήτρια στον ίδιο φορέα, που είναι υπεύθυνος για την έρευνα και τον έλεγχο των καλλιεργειών.
Δυστυχώς, ο δικός μας ΕΦΕΤ δεν έχει πεισθεί ακόμη για το κατά πόσο η κάνναβη είναι τρόφιμο ή όχι κι αυτό είναι πρόβλημα. Σε οικολογικές γιορτές, έχω βρει προϊόντα κάνναβης διαφόρων ΚΟΙΝΣΕΠ (Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις), τσάι, έλαιο και βάμμα, τα οποία απ’ ό,τι ξέρω, ακόμη δεν μπορούν να τα διακινήσουν επίσημα. Θεωρώ ότι θα πρέπει λοιπόν να εστιάσουμε στην παραγωγή συμπληρωμάτων διατροφής που μπορούν να εμπορεύονται παίρνοντας από τον ΕΟΦ αριθμό κυκλοφορίας.
Η καλλιέργεια της κάνναβης από την αρχαιότητα μέχρι λίγο πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, γινόταν πρώτα για την παραγωγή ίνας και στην συνέχεια, για τον σπόρο (καναβούρι) που χρησιμοποιόταν στην διατροφή των πουλιών. Τα τελευταία χρόνια μετά την επαναεισαγωγή της καλλιέργειας στην Ευρώπη ο σπόρος, ο οποίος έχει υψηλή θρεπτική αξία άρχισε να χρησιμοποιείται και για ανθρώπινη κατανάλωση ενώ επίσης το στέλεχος της κάνναβης χρησιμοποιείται σε ένα ευρύ φάσμα βιομηχανικών προϊόντων από υλικά δόμησης, έως εξαρτήματα αυτοκινήτων.
Ενα άλλο προϊόν με μεγάλη προστιθέμενη αξία είναι τα κανναβινοειδή της, το THC (τετραϋδροκανναβινόλη) και το CBD (κανναβιδιόλη) και ίσως στο μέλλον να βρεθεί κάποιο ακόμη από τα πολλά κανναβινοειδή που έχει, με κάποιες ιδιαίτερες ιδιότητες άρα και χρήσεις.
Στην Ελλάδα αυτή την στιγμή δεν υπάρχουν μονάδες μεταποίησης της ίνας, όμως γίνονται κάποιες μελέτες προκειμένου να πραγματοποιηθεί μια τέτοια επένδυση, αλλά έχει αρκετά υψηλό κόστος. Τέτοιες μονάδες υπάρχουν στην Ρουμανία και σε άλλες χώρες της Βόρειας Ευρώπης.
Μπορούμε να αξιοποιήσουμε τις ήδη υπάρχουσες καλλιέργειες για την παραγωγή προϊόντων διατροφής;
Μα εκεί στοχεύουμε, στη διπλή χρήση των καλλιεργειών και στη δημιουργία τελικών προϊόντων με αυξημένη προστιθέμενη αξία. Η κλωστική κάνναβη (Cannabis sativa L.) μπορεί να συμβάλει στην αύξηση του εισοδήματος του Ελληνα παραγωγού λόγω των πολλαπλών χρήσεών της. Είναι ένα φυτό που προσαρμόζεται στις περιβαλλοντικές συνθήκες της χώρας μας και πλέον (σύμφωνα με το ΦΕΚ αρ. 929Β/6-4-2016), επιτράπηκε η καλλιέργειά της στην Ελλάδα.
Τι προϊόντα διατροφής μπορούμε να παράγουμε;
Ο σπόρος, είτε ανεπεξέργαστος είτε τεμαχισμένος, μπορεί να καταναλωθεί μέσω κάποιων τροφίμων, όπως π.χ. σε παστέλια, σοκολάτες, νιφάδες δημητριακών.
Από τον σπόρο ακόμη, παίρνουμε το λάδι, που πάλι μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τρόφιμα και άλλα σκευάσματα, αλλά να χρησιμοποιηθεί και σε απευθείας χρήση, όπως π.χ. σε σαλάτες.
Μπορούμε να παράγουμε αλεύρι για χρήση στην αρτοποιία ή ακόμη πρωτεϊνικά υπερσυμπυκνώματα. Επίσης τα φύλλα της κάνναβης μπορούν να χρησιμοποιηθούν (σε εκχύλισμα) για την παρασκευή ροφημάτων.
Ακριβώς όμως επειδή η χρήση της κάνναβης είναι ένα πολύ σημαντικό κοινωνικό και οικονομικό ζήτημα, η συζήτηση δεν μπορεί να εξαντλείται ως τμήμα μιας επιφανειακής “αριστερής ατζέντας” ή να αντιμετωπίζεται υπό το πρίσμα μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων με στόχο την ψηφοθηρία σε συγκεκριμένες κοινωνικές δεξαμενές (νεολαία).
Το πόσο επιφανειακά στρώνεται το έδαφος για να γίνει η κουβέντα αποδεικνύεται από το γεγονός πως ενώ το επίμαχο νομοσχέδιο αφορά αποκλειστικά και μόνο στη φαρμακευτική χρήση, δημιουργούνται εντυπώσεις πως η συζήτηση θα συμπεριλάβει και την αποποινικοποίηση της καλλιέργειας και χρήσης της ινδικής κάνναβης. Ενόψει του νέου αλαλούμ, στο οποίο όπως φαίνεται θα γίνουμε μάρτυρες, το Liberal επιχειρεί να αποσαφηνίσει εν είδει μικρού οδηγού την ιστορική αλλά και σημερινή πραγματικότητα γύρω από τη χρήση της κάνναβης στην Ελλάδα.
Σχεδόν παντού στην Ευρώπη επιτρέπεται η φαρμακευτική χρήση
Επιτρέπονται σήμερα στην Ελλάδα οι επενδύσεις σε μονάδες παραγωγής, επεξεργασίας και εμπορίας προϊόντων κάνναβης για ιατρικούς σκοπούς;
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΝΝΑΒΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Διάταξη για την παραγωγή τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης
Συγκεκριμένα, με το Άρθρο 1 του Νόμου, εισάγεται μια εξαίρεση από την παρ. 2 του άρθρου 2 του Ν. 4139/2013 «περί εξαρτησιογόνων ουσιών και άλλες διατάξεις», η οποία αφορά στις ποικιλίες κάνναβης του είδους Cannabis Sativa L περιεκτικότητας σε τετραϋδροκανναβινόλη (THC) άνω του 0,2%.
Σύμφωνα λοιπόν με τον Νόμο 4523/2018 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 41/Α/7-3-2018, αποφασίστηκαν τα εξής:
Κατ’ εξαίρεση εγκρίνεται ενιαία η παραγωγή, κατοχή, μεταφορά, αποθήκευση, προμήθεια των πρώτων υλών και των ουσιών των ποικιλιών κάνναβης του είδους Cannabis Sativa L, περιεκτικότητας σε τετραϋδροκανναβινόλη (THC) άνω του 0,2 % καθώς και η εγκατάσταση και η λειτουργία μεταποιητικής μονάδας και επεξεργασίας τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης, με αποκλειστικό σκοπό, είτε την προμήθεια του κρατικού μονοπωλίου και την διάθεσή τους για ιατρικούς σκοπούς, είτε την εξαγωγή τους.
ΦΕΚ 41/Α/7-3-2018
Με την εξαίρεση που θεσπίζεται από τον νόμο, δίνεται η δυνατότητα σε φυσικά και νομικά πρόσωπα, να παράγουν κάνναβη του είδους Cannabis Sativa L, η οποία έχει περιεκτικότητα σε τετραϋδροκανναβινόλη (THC) άνω του 0,2%, µε αποκλειστικό σκοπό την παραγωγή τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης για την προμήθεια του κρατικού μονοπωλίου και τη διάθεση τους σε ασθενείς ή την εξαγωγή τους, για ιατρικούς και μόνο σκοπούς.
Εδώ και μήνες άλλωστε έχει ανοίξει ο δρόμος για την εισαγωγή εγκεκριμένων φαρμακευτικών σκευασμάτων και προϊόντων κάνναβης για νόσους με αποδεδειγμένο κλινικό όφελος, όπως ο χρόνιος πόνος, ο νευροπαθητικός πόνος, η ναυτία και οι εμετοί λόγω χημειοθεραπείας, η καχεξία, η ανορεξία λόγω HIV, κ.ο.κ.
Σήμερα η κυκλοφορία τέτοιων σκευασμάτων στην Ελλάδα είναι νόμιμη για ασθενείς που τα χρειάζονται, και εφόσον έχουν σχετική ιατρική ένδειξη. Αν το ζητήσει ένας ασθενής από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων, μπορεί να γίνει η εισαγωγή του φαρμάκου από το εξωτερικό. Είχε προηγηθεί στις αρχές του έτους πόρισμα ειδικής επιστημονικής επιτροπής που συστήθηκε με πρωτοβουλία του κ. Ξανθού, προκειμένου να αποτιμηθεί η εμπειρία και η νομοθεσία σε άλλες χώρες σχετικά με την ιατρική χρήση της κάνναβης.
Ποια είναι τα οφέλη από την νομοθετική ρύθμιση
Τα οφέλη της συγκεκριμένης νομοθετικής ρύθμισης είναι αρκετά και σημαντικά για την χώρα μας. Συγκεκριμένα:
- Οι ασθενείς της χώρας μας θα έχουν πρόσβαση στα τελικά προϊόντα φαρμακευτικής κάνναβης, αφού έχουν αποδειχθεί οι θεραπευτικές της ιδιότητες σε ένα ευρύ φάσμα ασθενειών και παθήσεων. Η πρόσβαση των σθενών στα τελικά προϊόντα φαρμακευτικής κάνναβης θα ακολουθεί τους κανόνες του κρατικού μονοπωλίου και τα σκευάσματα θα χορηγούνται με ιατρική δίγραμμη συνταγή υπό την ευθύνη του γιατρού
- Τα φυσικά και τα νομικά πρόσωπα θα μπορούν να καλλιεργούν ποικιλίες κάνναβης για την επεξεργασία των πρώτων υλών, με αποκλειστικό σκοπό, την παραγωγή τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης. Έτσι φυσικά και νομικά πρόσωπα θα επενδύσουν στην εξασφάλιση τόσο του χώρου, όσο και στην δημιουργία εγκαταστάσεων καλλιέργειας και μεταποίησης.
- Δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας, οι οποίες θα συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας, αξιοποιώντας τα παραγωγικά πλεονεκτήματα του τόπου.
- Μέσα από τις εξαγωγές τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης, δημιουργούνται οικονομικά οφέλη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως η παγκόσμια αγορά για την καλλιέργεια και την μεταποίηση φαρμακευτικής κάνναβης βρίσκεται στα αρχικά στάδια της ανάπτυξης και έτσι η προσφορά υστερεί σημαντικά σε σχέση με την παγκόσμια ζήτηση
Τα ερωτήματα φυσικά είναι ακόμη πολλά, όπως για παράδειγμα ποια θα είναι η ασφαλιστική κάλυψη για τη χρήση σκευασμάτων ιατρικής κάνναβης, ώστε η τιμή τους να είναι προσιτή σε όλους τους ασθενείς ή πως διασφαλίζεται για τους ασθενείς ένα πρακτικό καθεστώς συνταγογράφησης.
Τι ισχύει στην Ευρώπη
Η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα είναι από τις τελευταίες χώρες της ΕΕ που αποφάσισε να εκσυγχρονίσει τη νομοθεσία της για την ιατρική χρήση της κάνναβης. Στην Ε.Ε. απουσιάζει ένα ενιαίο πλαίσιο, εφαρμόζεται ένα μωσαϊκό από διαφορετικές πολιτικές, ωστόσο η ιατρική της χρήση αναγνωρίζεται σε περισσότερες από 14 χώρες.
Στις περισσότερες μάλιστα περιπτώσεις, ήταν η αποποινικοποίηση της ευφορικής χρήσης της κάνναβης που άνοιξε τον δρόμο για την ιατρική.
Στην Ισπανία, για παράδειγμα, προβλέπεται η συνταγογράφηση ιατρικής κάνναβης και η καλλιέργεια από ασθενείς, ενώ στην Καταλονία από το 2005 υπάρχει κρατικό πρόγραμμα χορήγησης εισπνεόμενης μορφής ιατρικής κάνναβης.
Στην Ιταλία, την αποποινικοποίηση της κατοχής και χρήσης κάνναβης για προσωπική χρήση ακολούθησε το 2007 και η ιατρική χρήση της κάνναβης. Από το 2014 συνταγογραφείται από γενικούς ιατρούς, το κόστος μπορεί να καλύπτει το Περιφερειακό Σύστημα Υγείας, ενώ από το 2015 αποφασίστηκε η καλλιέργεια ιατρικής κάνναβης από τον στρατό για έναν συγκεκριμένο αριθμό εγγεγραμμένων ασθενών, ώστε να μειωθεί η δαπάνη εισαγωγής των κανναβοφαρμάκων.
Στη Γερμανία, οι ασθενείς μπορούν από το 2005 να προμηθεύονται νόμιμα φαρμακευτικό σκεύασμα κάνναβης από την Ολλανδία, ενώ από το 2016 επετράπη να την καλλιεργούν και για προσωπική ιατρική χρήση.
Στην Ολλανδία, ήδη από 2005 υπάρχει εταιρεία που παράγει κάνναβη για ιατρική χρήση με ειδική άδεια από το κράτος, προμηθεύοντας χιλιάδες ασθενείς τόσο στη χώρα, όσο και σε Γερμανία, Φινλανδία, Ιταλία, Νορβηγία, Τσεχία και Καναδά.
Στην Αγγλία κυκλοφορεί νόμιμα συνθετικό σκεύασμα κάνναβης που παράγεται εκεί, καλύπτοντας 10.000-15.000 ασθενείς.
Στη Γαλλία είναι νόμιμη η χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων από κάνναβη με συνταγή από γιατρό.
Στη Φινλανδία οι εγγεγραμμένοι ασθενείς μπορούν να αγοράσουν φαρμακευτικά σκευάσματα από αδειοδοτημένα φαρμακεία.
Στην Αυστρία επιτρέπεται μόνο στο κράτος η καλλιέργεια για ιατρικούς και ερευνητικούς σκοπούς, ενώ σε Κροατία και Σλοβενία, μετά την αποποινικοποίηση της κατοχής κάνναβης για προσωπική χρήση ακολούθησε και η νομιμοποίηση της χρήσης κανναβοφαρμάκων για συγκεκριμένες ασθένειες.
Οι πρώτες νόμιμες καλλιέργειες κλωστικής κάνναβης (Cannabis Sativa)
Δεκαετίες ολόκληρες πίεζαν οι ενδιαφερόμενοι την πολιτεία να εναρμονίσει την εθνική νομοθεσία με την ευρωπαϊκή προκειμένου να επιτραπεί και στην Ελλάδα η καλλιέργεια βιομηχανικής κάνναβης.
Τελικά αυτό συνέβη το 2013, ωστόσο στην πράξη κατέστη δυνατό μόλις το 2016, όταν και υπογράφηκε η σχετική κοινή υπουργική απόφαση για τους όρους και τις προϋποθέσεις καλλιέργειας των ποικιλιών κάνναβης για βιομηχανική χρήση με περιεκτικότητα στη ψυχοδραστική ουσία, τετραϋδροκανναβινόλη (THC) το πολύ μέχρι 0,2%.
Σήμερα, από κλωστική κάνναβη παράγονται:
- Ίνες για σχοινιά
- Υφαντά
- Σπάγκοι
Από την ξυλώδη μάζα του φυτού, μπορούν να παραχθούν:
- Μοριοσανίδες
- Υλικά μονώσεων και οικοδομικά υλικά
- Χαρτί
Οι σπόροι της κάνναβης αποτελούν την πρώτη ύλη για προϊόντα:
- Ελαίου
- Καλλυντικά
- Σαπούνια
- Ζωοτροφές
- Βερνίκια
- Τροφές ωδικών πτηνών (κανναβούρι)
Αν κάποιος επισκεφτεί καταστήματα βιολογικών τροφίμων, θα ανακαλύψει στα ράφια τους διάφορα σκευάσματα κάνναβης ως ακόμη μια εναλλακτική διατροφική πηγή, όπως όλα τα υπόλοιπα σκευάσματα από φυτικές πρώτες ύλες.
Οπως βρίσκουμε γάλα αμυγδάλου, φουντουκιού, σόγιας (κ.ά.) ή παστέλια εμπλουτισμένα με καρπούς που πλέον θεωρούνται υπερτροφές ή σπόρους που μπορούν να ενταχθούν στο πρωινό μείγμα νιφάδων δημητριακών, έτσι βρίσκουμε και ρόφημα, παστέλι, σπόρους κάνναβης, για την ίδια ακριβώς χρήση. Το ίδιο ισχύει για το αιθέριο έλαιο κάνναβης, το βάμμα, το τσάι κάνναβης.
Οι καλλιέργειες κάνναβης στο εξωτερικό δεν έχουν μόνο έναν δρόμο στον τομέα της μεταποίησης, δηλαδή δεν μεταποιούνται μονάχα σε υψηλής συμπύκνωσης έλαιο, το οποίο χρησιμοποιείται αποκλειστικά για φαρμακευτικούς σκοπούς, αλλά μεταποιούνται και σε συμπληρώματα διατροφής.
Στη δημοσιότητα έμφαση έχει δοθεί -από τη στιγμή που αναγνωρίστηκε ως νόμιμη η καλλιέργεια υπό προϋποθέσεις στη χώρα μας- μόνο στην παραγωγή ελαίου για φαρμακευτική χρήση από ανθρώπους που ήδη το χρησιμοποιούν ως μέσον βοήθειας σε διάφορες ασθένειες, εισάγοντάς το από το εξωτερικό ή καλλιεργώντας για δική τους χρήση φυτά κάνναβης, θέτοντας τον εαυτό τους σε κίνδυνο.
Πολλοί Ελληνες καλλιεργητές ανά την επικράτεια θέλησαν να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους στην καλλιέργεια φυτών κάνναβης και ήδη έχουν περάσει στην τρίτη συνεχόμενη καλλιεργητική χρονιά φέτος, προσπαθώντας να κερδίσουν τον χρόνο, εμπειρία στην καλλιέργεια, αλλά και να ανιχνεύσουν την αγορά.
Με άλλα λόγια, μόλις τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκε το θεσμικό πλαίσιο για να πάρουν μπροστά οι επενδύσεις σε βιομηχανική κάνναβη.
Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι μπορούν πλέον οι ενδιαφερόμενοι να πάρουν έγκριση καλλιέργειας, να υποβάλλουν την ενιαία αίτηση ενίσχυσης, να προμηθεύονται και να χρησιμοποιούν σπόρους εγκεκριμένων ποικιλιών (υποβάλλοντας τις επίσημες ετικέτες ή το σχετικό τιμολόγιο). Οι καλλιέργειες αφορούν έλαιο, αλεύρι ή βρώσιμο σπόρο, ενώ εκτιμάται ότι θα περάσει αρκετός ακόμη καιρός μέχρι να δούμε να κατασκευάζονται μονάδες και εργοστάσια επεξεργασίας του προϊόντος.
Τι ισχύει στην περίπτωση της κανναβιδιόλης (CBD)
Τέλος αξίζει να αναφερθεί και η ουσία της κανναβιδιόλης, περισσότερο γνωστή ως CBD. Η κανναβιδιόλη έχει κερδίσει παγκόσμιο ενδιαφέρον και αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά του φυτού της κάνναβης.
Υπάρχουν εκατοντάδες τεκμηριωμένες επιστημονικές μελέτες, που αποδεικνύουν την τεράστια συμβολή της στην αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών και παθήσεων. Τόσο σωματικών, όσο και ψυχικών.
Η κανναβιδιόλη είναι μια ουσία απόλυτα νόμιμη στην χώρα μας. Συγκεκριμένα, η κανναβιδιόλη (CBD) δεν συμπεριλαμβάνεται στη λίστα των ναρκωτικών ουσιών και από την στιγμή που δεν περιέχει την ουσία της τετραϋδροκανναβινόλης (THC), σε ποσοστό άνω του νόμιμου 0,2%, είναι νόμιμη.
Μέχρι πρότινος πάντως συνεχίζονταν οι διώξεις επιχειρηματιών που εμπορεύονταν είδη από βιομηχανική κάνναβη, επειδή σε εμφανή σημεία των καταστημάτων και προσβάσιμα στους πελάτες, είχαν βρεθεί προϊόντα που έφεραν ετικέτα με την φωτογραφία του επίμαχου φύλου.
Η ιστορία της Κάνναβης στην Ελλάδα
Ιστορικά, την πρώτη αναφορά στη χρήση κάνναβης για παραγωγή σκοινιών και υφασμάτων, την συναντάμε το 450 π.X. στον Hρόδοτο. Μέχρι το 1957, όταν με νόμο απαγορεύθηκε η καλλιέργεια του φυτού στην Ελλάδα, λειτουργούσαν συνολικά επτά κανναβουργεία που επεξεργάζονταν την ίνα για τη δημιουργία σκοινιών. Έως τότε, πολύ διαδεδομένη επίσης ήταν και η επεξεργασία της κάνναβης ιδιωτικά, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες των νοικοκυριών για τσουβάλια, ρούχα, δίχτυα κ.ό.κ.
Διεθνώς η καλλιέργεια κάνναβης για βιομηχανική χρήση άρχισε να εγκαταλείπεται εξαιτίας της εμφάνισης του βαμβακιού και αργότερα των συνθετικών ινών, ενώ τη χαριστική βολή έδωσαν οι αμερικάνικες πιέσεις στο πλαίσιο της εκστρατείας κατά της χρήσης ναρκωτικών ουσιών.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, την πενταετία 1948-1952 καλλιεργούνταν διεθνώς 10,9 εκατ. στρέμματα κλωστικής κάνναβης, ενώ την περίοδο 1987-1991 οι αντίστοιχες εκτάσεις είχαν πέσει μόλις στα 1,5 εκατ. στρέμματα, με κυριότερες χώρες παραγωγούς την Kίνα, τον Kαναδά, τις Iνδίες, την Aυστραλία, τη Pωσία και την Oυγγαρία.
Ρόλο-κλειδί στην αναβίωση της καλλιέργειας κατά τη δεκαετία του 1990, έπαιξε η έρευνα και η τεχνολογία. Και αυτό καθώς αναπτύχθηκαν νέες ποικιλίες, με πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε ρητίνες THC, δηλαδή της τετραϋδροκανναβινόλης, ουσίας υπεύθυνης για την ευφορία που προκαλεί η ινδική κάνναβη, σε συνδυασμό με το χαμηλότερο κόστος επεξεργασίας της ίνας.
Έτσι, η Eυρωπαϊκή ‘Ενωση άρχισε να επιδοτεί την καλλιέργειά της. Σήμερα, από κλωστική κάνναβη παράγονται ίνες για σχοινιά, υφαντά, σπάγκους, και πλήθος άλλων προϊόντων, ενώ από την ξυλώδη μάζα του φυτού, μπορεί να παραχθούν μοριοσανίδες, υλικά μονώσεων και οικοδομής, αλλά και χαρτί. Όσο για τους σπόρους της κάνναβης, αποτελούν την πρώτη ύλη για προιόντα ελαίου, καλλυντικά, σαπούνια, ζωοτροφές, βερνίκια, καθώς και τροφές ωδικών πτηνών (κανναβούρι). Τέλος ο πολτός της κάνναβης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως καύσιμη ύλη.
Ινδική κάνναβη (Cannabis Indica)
Από τον Παπαναστασίου ως τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Γιάννη Τσιρώνη
Η υπόθεση της καλλιέργειας και της χρήσης ινδικής κάνναβης στην Ελλάδα είναι μια μεγάλη ιστορία. Εδώ δεν μιλάμε για κλωστική και ιατρική κάνναβη, αλλά για το φυτό που λόγω της υψηλής περιεκτικότητας στη δραστική ουσία τετραϋδροκανναβινόλη, έχει ισχυρές ευφορικές ιδιότητες.
Παραδόξως, ενώ πρόκειται για μια αυστηρά παράνομη καλλιέργεια, σήμερα υπολογίζεται με συντηρητικές εκτιμήσεις ότι στην Ελλάδα παράγονται κάθε χρόνο 80 έως 100 τόνοι ινδικής κάνναβης. Κάθε χωριό από την Κρήτη και την Πελοπόννησο, μέχρι τη Στερεά Ελλάδα και τη Μακεδονία έχει και από μια ιστορία να διηγηθεί για τα δενδρύλια χασίς που ανακάλυψε και “ξήλωσε” η αστυνομία. Τα σκήπτρα κρατούν μέχρι σήμερα η Κρήτη, η Αρκαδία, η Ηλεία, η Λακωνία, και η Μεσσηνία.
Το πραγματικό μέγεθος της αγοράς, φυσικά δεν μπορεί να το ξέρει κανείς, αλλά αναμφισβήτητα πρόκειται για μια εκτεταμένη παράνομη βιομηχανία που ανθεί από άκρη σε άκρη της Ελλάδος και θρέφει αλλά και θρέφεται από οργανωμένες εγκληματικές ομάδες με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Μπορεί η καλλιέργεια που γίνεται σήμερα στην Ελλάδα να μην συγκρίνεται με το παρελθόν, όταν λίγο πριν τα μέσα του 20ου αιώνα η ελληνική παραγωγή έφτανε τους 15.000 με 18.000 τόνους, ωστόσο το μέγεθός της είναι αρκετό για να κινεί τζίρους δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Αυτό που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι ότι η ελληνική “φούντα” θεωρείται από τις… καλύτερες στον κόσμο και έχει μεγάλη ζήτηση, αναγνώριση αλλά και υψηλή τιμή στο εξωτερικό. Εκτιμάται πως από τις ποσότητες που παράγονται στην Ελλάδα, πάνω από τις μισές “εξάγονται” σε διάφορα κράτη.
Αυτό το διεθνές “brand name” της ελληνικής κάνναβης λόγω των ευνοϊκών εδαφικών και κλιματικών συνθηκών, είναι που κάνει αρκετούς στην Ελλάδα να ονειρεύονται ότι με την αποποινικοποίηση της καλλιέργειας και της χρήσης, η χώρα μας μπορεί να μετατραπεί σε διεθνές καλλιεργητικό και εξαγωγικό κέντρο κάνναβης “υψηλής ποιότητας” ή να γίνει ένα μεσογειακό Άμστερνταμ.
Είναι, όμως άλλο να μιλάμε για νομιμοποίηση της προσωπικής χρήσης μικροποσοτήτων, άλλο να προσαρμόζουμε τη νομοθεσία μας στην αξιοποίηση της κλωστικής και της ιατρικής κάνναβης, και εντελώς διαφορετικό να βάζουμε την κουβέντα στο επίπεδο ότι θα κάνουμε την Ελλάδα, Κολομβία.
Ο πιο γνωστός ίσως Ελληνας πολιτικός που έχει ταχθεί υπέρ της αποποινικοποίησης της χρήσης της είναι ο Γιώργος Παπανδρέου. Η πρώτη φορά που έκανε νύξη στο ενδεχόμενο της αποποινικοποίησης ήταν ως υφυπουργός Πολιτισμού το 1986, διαχωρίζοντας τη θέση του από αρκετά στελέχη της τότε κυβέρνησης.
Το 1997 επανέλαβε πιο σθεναρά τις απόψεις του σε συνέντευξή του στο περιοδικό “Κλικ”, τασσόμενος ανοιχτά υπέρ της αποποινικοποίησης της χρήσης κάνναβης. Πριν από λίγες ημέρες, ο αναπληρωτής υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και προερχόμενους από τους Οικολόγους, Γιάννης Τσιρώνης τάχθηκε υπέρ της καλλιέργειας κάνναβης στο μπαλκόνι για ιδιωτική χρήση, πληρώνοντας ένα παράβολο στο κράτος.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Πορτογαλία μετρά ήδη 15 χρόνια αποποινικοποίησης κατοχής και χρήσης, ενώ στην Ισπανία έχει αποποινικοποιηθεί η καλλιέργεια μέχρι 4 φυτών και η κατοχή κάνναβης για προσωπική χρήση από ενήλικες σε κλειστούς χώρους.
Στην Ιταλία ισχύει εδώ και χρόνια η αποποινικοποίηση της κατοχής και χρήσης κάνναβης για προσωπική χρήση, στη Γερμανία πολλά κρατίδια έχουν αποποινικοποιήσει την κατοχή για προσωπική χρήση, ενώ η Ολλανδία είναι γνωστή για την ανεκτική πολιτική που εφαρμόζει ήδη από το 1970 για την κατοχή και χρήση κάνναβης, όπως και για την περιορισμένη διάθεσή της από τα coffeeshops.
Σε ορισμένες περιοχές της Δανίας παραδοσιακά επιδεικνύεται ανοχή στην κατοχή και χρήση, σε Βέλγιο, Αυστρία, Τσεχία, Κροατία και Σλοβενία, έχει αποποινικοποιηθεί η κατοχή μικροποσότητας για προσωπική χρήση, ενώ σε κάποιες από τις παραπάνω χώρες επιτρέπεται και η αυτοκαλλιέργεια.
Οι Βρετανοί, ο εμπορικός πόλεμος και η Συνθήκη των Βερσαλλιών
Τον 19ο αιώνα, η Ελλάδα μαζί με την Τουρκία και την Αίγυπτο αποτελούσαν σημαντικές εξαγωγικές δυνάμεις κάνναβης. Η καλλιέργεια και χρήση ήταν ελεύθερη, και η Τρίπολη θεωρούνταν ένα από τα κυριότερα κέντρα παραγωγής και εμπορίας χασίς. Η καλλιέργεια διεκόπη έπειτα από πιέσεις της βρετανικής διπλωματίας ότι αν δεν σταματούσε η εξαγωγή χασίς, οι Βρετανοί δεν θα αγόραζαν πλέον ελληνική σταφίδα. Η ακριβής αιτία πίσω από τις βρετανικές πιέσεις δεν είναι γνωστή. Οι εκδοχές είναι δύο.
Η μία θέλει τους Βρετανούς να αντιμετώπιζαν μεγάλο πρόβλημα στην Αίγυπτο επειδή λόγω της χρήσης του χασίς οι ντόπιοι εργάτες δεν ήταν αρκετά παραγωγικοί. Η δεύτερη εκδοχή είναι ότι με την κυκλοφορία του ινδικού χασίς οι Βρετανοί θα αποκόμιζαν τεράστια οφέλη, αφού η Ινδία ήταν αποικία τους. Οπου και να βρίσκεται η αλήθεια, το 1906 η ελληνική κυβέρνηση επέβαλε φόρο και τελωνειακούς περιορισμούς στην καλλιέργεια χασίς, ενώ το 1919 η ίδια η Συνθήκη των Βερσαλλιών έθεσε ως όρο να καταργηθεί η καλλιέργεια και εμπορία χασίς λόγω εθισμού κι επιβλαβών επιπτώσεων στην υγεία.
Γιατί το φυτό της Κάνναβης μπορεί να βελτιώσει τον κόσμο
Το 1920, όταν επισκέφτηκε την Τρίπολη για την προεκλογική του περιοδεία ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, υπουργός τότε στη κυβέρνηση Βενιζέλου, οι συμπατριώτες του τον παρακάλεσαν να βοηθήσει στην αναστολή της απαγόρευσης καλλιέργειας κάνναβης. Ο Παπαναστασίου όχι μόνο δεν ικανοποίησε το αίτημα των συμπατριωτών του, αλλά συνέστησε στο Νομάρχη να επιβάλει ακόμη πιο αυστηρά μέτρα.
Το 1925 η Ελλάδα, όπως και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, θέσπισε την απαγόρευση του εμπορίου κάνναβης για δέκα χρόνια, έως τις αρχές του 1936. Ούτως ή άλλως το εργατικό δυναμικό στα χασισοεργαστήρια είχε αρχίσει να μειώνεται και χαρακτηριστικό είναι ότι οι καλλιεργητές στη Μαντινεία (από τις εμβληματικές περιοχές παραγωγής κάνναβης), ξεκίνησαν να καλλιεργούν άλλα είδη. Εντέλει, το 1936 η δικτατορία του Μεταξά επέβαλε ακόμη πιο σκληρά και απαγορευτικά μέτρα, με αποτέλεσμα να σταματήσει οριστικά η νόμιμη καλλιέργεια κι εμπορία χασίς στην Ελλάδα.
