“Μπαίνω για ένα λεπτό στο Facebook”
Αυτά είναι τα περίφημα τελευταία λόγια από αμέτρητους ανθρώπους κάθε μέρα, λίγο πριν παρασυρθούν για αρκετές ώρες βλέποντας βίντεο με γάτες, σχολιάζοντας φωτογραφίες, ή ψάχνοντας στο Google για να ανακαλύψουν τι απέγινε μια διασημότητα του 1990.
Αν αυτά σας ακούγονται οικεία, δεν είστε οι μόνοι: οι ειδικοί λένε ότι αυτή η συμπεριφορά είναι κοινή.
Οι άνθρωποι αναζητούν απρόβλεπτες ευκαιρίες όπως κάνουν και έξω από το διαδίκτυο. Η πανταχού παρουσία του Διαδικτύου και η έλλειψη ορίων ενθαρρύνει τους ανθρώπους να χάνουν την αίσθηση του χρόνου, γεγονός που καθιστά δύσκολο να σταματήσουν με τη δύναμη της θέλησής τους.
“Το Διαδίκτυο δεν είναι εθιστικό με τον ίδιο τρόπο όπως και οι χημικές ουσίες,” δήλωσε ο Tom Stafford, ένας επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Sheffield στο Ηνωμένο Βασίλειο. “Αλλά είναι καταναγκαστικό, επιτακτικό και αποσπά την προσοχή.”
Οι άνθρωποι είναι κοινωνικά πλάσματα. Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι απολαμβάνουν τις διαθέσιμες πληροφορίες που αφορούν την κοινωνία μέσω e-mail και του Ιστού.
“Τα e-mail και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν την ίδια δομή ανταμοιβής με εκείνη ενός κουλοχέρη σε καζίνο: Οι περισσότερες πληροφορίες είναι σκουπίδια, αλλά κάθε τόσο, θα χτυπήσει το τζάκποτ. Στην περίπτωση του Διαδικτύου, ένας εκλεκτός μεζές με ζουμερά κουτσομπολιά ή ένα εγκάρδιο μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου”, λέει ο Stafford. Μόνο και μόνο η στιγμιαία «πληρωμή» ενισχύει την έλξη για το Διαδίκτυο.
Οι απρόβλεπτες ανταμοιβές του Ιστού εκπαιδεύουν τους ανθρώπους κατά τον ίδιο τρόπο που ο Ivan Pavlov εκπαίδευε σκυλιά κατά τον 19ο αιώνα, των οποίων έτρεχαν τα σάλια όταν άκουγαν το κουδούνι που σχετιζόταν με το τάισμα.
“Με την πάροδο του χρόνου, οι άνθρωποι συνδέουν ένα σύνθημα (π.χ., ένα άμεσο μήνυμα ή την αρχική σελίδα του Facebook) με μια ευχάριστη αίσθηση και την έκκριση των αντίστοιχων χημικών ουσιών στον εγκέφαλο. Έτσι οι άνθρωποι εθίζονται στο να αναζητούν, αυτό το ερέθισμα συνεχώς”, είπε ο Stafford.
«Η ανάγνωση μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή η προσήλωση σε μια οθόνη μπορεί επίσης να ενεργοποιήσει στον άνθρωπο την αντίδραση πάλης ή πτήσης», λέει η Linda Stone, μία ερευνήτρια που έχει μελετήσει τις επιδράσεις της χρήσης του Διαδικτύου.
Η Stone έχει δείξει ότι περίπου το 80 τοις εκατό των ανθρώπων σταματάνε προσωρινά να αναπνέουν ή αναπνέουν ελαφρώς όταν ελέγχουν τα email τους ή κοιτάζουν σε μια οθόνη, μια κατάσταση που αποκαλεί άπνοια του email.
Το Διαδίκτυο συχνά έχει σημαντικό περιεχόμενο που απαιτεί μία ενέργεια ή μια απάντηση, για παράδειγμα, μια ανάθεση από ένα εργοδότη, ή την ανάρτηση φωτογραφιών από στενούς φίλους. Έτσι οι άνθρωποι αναμένοντας αυτά τα ερεθίσματα κρατούν την αναπνοή τους, καθώς κοιτούν στις οθόνες τους.
Το κράτημα της αναπνοής πυροδοτεί μια φυσιολογική αντίδραση που προετοιμάζει το σώμα για να αντιμετωπίσει πιθανές απειλές ή να αναμένει εκπλήξεις. Όμως η συνεχής ενεργοποίηση αυτής της φυσικής αντίδρασης μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για την υγεία, είπε ο Στόουν.
“Ένας άλλος λόγος που το Διαδίκτυο είναι τόσο εθιστικό είναι ότι δεν έχει όρια στις διεργασίες”, λέει ο Stafford.
«Κάποιος μπορεί να ξεκινήσει να ερευνά κάτι, να διαβάζει κάτι στο Wikipedia και στη συνέχεια συγκυριακά, να προσπαθεί να ανακαλύψει τι συνέβη με τους Depeche Mode» λέει ο Stafford, αναφερόμενος στο μουσικό συγκρότημα.
Μελέτες δείχνουν ότι η δύναμη της θέλησης είναι σαν ένας μυς: Μπορεί να ενισχυθεί, αλλά μπορεί επίσης να κουραστεί.
Επειδή το Διαδίκτυο είναι πάντα ενεργό, η συγκέντρωση σε μία εργασία απαιτεί την συνεχή εξάσκηση της θέλησης, η οποία μπορεί έτσι να εξαντληθεί.
“Ποτέ δεν ξεφεύγουμε από τον πειρασμό”, είπε ο Stafford.
Για όσους θέλουν να μειώσουν την επιρροή του Διαδικτύου στη ζωή τους, υπάρχουν μερικές απλές τεχνικές που μπορεί να βοηθήσουν.
“Εργαλεία που περιορίζουν το σερφάρισμα μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να ανακτήσουν τον έλεγχο του χρόνου τους. Μια άλλη μέθοδος είναι να προγραμματίσουν το χρόνο τους, αναλαμβάνοντας τη δέσμευση ότι θα εργαστούν για 20 λεπτά, ή μέχρι ένα συγκεκριμένο έργο να ολοκληρωθεί, και στη συνέχεια, θα επιτρέψουν πέντε λεπτά σερφάρισμα στον εαυτό τους”, είπε ο Stafford.
“Η τεχνολογία διαβρώνει τις δομές, αλλά στην πραγματικότητα, ψυχολογικά, χρειαζόμαστε ισχυρότερη δόμηση.”
